Cái bản Dao chỉ 55 gia đình nhưng có những phụ nữ nhiều lần lấy chồng mà bắt đầu chỉ 14, 15 tuổi và chồng là theo phong tục chứ kh.ông hẳn theo pháp luật…
Ngày 15/5/2021, b.áo Nông n.ghiệp Việt Nam đã đăng tải bài viết với tiêu đề: “Những phụ nữ 6, 7 lần lấy chồng ở Hin Đăm”. Nội dung cụ thể như sau:
Hồn nhiên như cây cỏ
Theo con đường rộng chỉ vừa đặt đủ bàn chân người chạy xuyên qua rừng th.ông rậm rạp, tôi tìm đến nhà của Hoàng Ủng Múi ở bản Hin Đăm (xã Kiên Mộc, huyện Đình Lập, tỉnh Lạng S.ơn) – một cô g.ái s.inh năm 1994 nhưng đã 6 lần lấy chồng. Đi vừa ướt lưng áo thì người dẫn dường chỉ cho tôi một mảnh bùa đan bằng tre, hình tựa cái cửa thu nhỏ, một cánh đã rời ra, cánh còn lại đen xì rêu mốc: “Chắc là để đề phòng con ma co.vid 19 vào bắt người hay con ma dịch tả Châu Phi vào bắt lợn!”.
Khuất sau khóm tre um tùm là một ngôi nhà trình tường bằng đấp, tường nứt toác, thấp lè tè, bên trong t.ối như hang con don, con dúi, từ đó vẳng ra tiếng ho khúng khoắng. Khi mắt đã quen với bóng t.ối tôi nhận ra đó là ông Hoàng Đức Long-bố của Múi, năm nay hơn 80 tuổi, bệnh tật nên suốt ngày ngồi ở góc nhà. Một l.úc sau, Múi mới từ ngoài vườn vào tay vẫn cầm con dao phát nương.
Trong nhà, kh.ông xe máy hay ti vi, đồ đạc chẳng có gì ngoài hai chiếc gi.ường ọp ẹp, cái hòm gỗ cũ kỹ và một bao tải đựng chừng 20 kg gạo. Mẹ của Múi bỏ đi đã lâu, bốn anh em thì một anh lang thang từ nhỏ chẳng biết s.ống hay ch:ết, một anh lấy vợ ở xã khác, một chị lấy chồng ở tỉnh Yên Bái. Mỗi lần bỏ chồng hay bị chồng bỏ Múi đều trở về ở với người bố ốm yếu.
Nhà có mấy mảnh ruộng đều cho người khác cấy, có cỡ 300 cây th.ông cạo nhựa mỗi tháng được 1-2 tr.iệu đồng, chỉ đủ đong gạo nên từ Tết tới giờ hai họ mới được ăn thịt hai lần. Lần đầu do Múi bị ốm, lần thứ hai do nhà hết mỡ nên lấy mỡ về rán để ăn dần.
Múi kh.ông biết chữ nhưng tiếng Kinh rất sõi vì đi ra ngoài nhiều: “Năm 14 tuổi, khi mình đi đến xã Đồng Thắng (cùng huyện) đốt than, có người thích, bảo: “Nhà anh nghèo, chẳng có gì đâu nhưng mấy hô.m nữa bố mẹ sẽ lên hỏi em l.àm vợ, mua ít thịt để mời anh em đến ăn một bữa!”.
Thế là nó dẫn mình về. Bố mẹ nó hỏi: “Cháu về đây với thằng T.S để đi kiếm t.iền hay vào chơi?”. Mình trả lời: “Cháu về đốt than, lấy t.iền mua mỡ, mua gạo ăn thôi!”. Hô.m sau, mẹ nó bảo mình đi bắt con gà thịt ăn, kh.ông biết vì sao, nhưng l.úc thịt xong thấy có người lạ đến cúng. Chắc là b.áo ông cụ, bà cụ nó để mình về l.àm vợ.
Nhà có hai cái gi.ường, bố mẹ nó ngủ một gi.ường, mình với thằng T.S ngủ một gi.ường. Ở được khoảng hai tháng, đến khi bố mẹ nó xem tuổi bảo kh.ông cưới được vì mình tuổi con chó, nó tuổi con gà, kh.ông hợp nhau, thế là bỏ.
Chồng thứ hai là thằng Q ở Còn Tằm còn xã nào mình kh.ông nhớ nhưng cùng huyện. Mình quen khi đến nhà cậu chơi, nó rủ sang, l.úc định về thì trời mưa to quá kh.ông qua được suối nên mới ở lại để đi cấy, cạo nhựa th.ông giúp. Nó thịt một con lợn bảo anh em đến ăn, cúng rồi ở với nhau nửa năm. Khi có con ở trong bụng thì một hô.m bố nó đi lấy củi lại đòi ngủ cùng, mình kh.ông chịu, thế là bỏ về.
Những đồ đạc trong nhà của bố con Múi. Ảnh: Dương Đình Tường.
Chồng thứ ba là thằng L ở xã Bắc Lãng (cùng huyện), chị Lan (cựu trưởng th.ôn) dẫn lên đây hỏi, l.úc đó mình đang bụng to. Kh.ông biết thế nào, có khi nó thả bùa, mình thấy nó đẹp trai quá nên thích lấy. Sáng lên chơi, chiều nó về, bảo mẹ đến hỏi, bố mình bảo 17 tr.iệu nhưng g.iảm cho 1 tr.iệu để lấy chăn, lấy quần áo còn rượu kh.ông lấy, thịt kh.ông lấy (do trước đó Múi đã có con với người khác nên g.iảm giá, riêng chồng này có đăng ký kết h.ôn – PV).
Ngày cùng nhau đi l.àm cỏ nhưng t.ối nó cứ uống rượu, kh.ông cho mình nói mà toàn chửi, đ.ánh và đuổi về. Hai con nó kh.ông cho mình một đứa nào mà để nuôi tất.
Chồng thứ tư tên Tr ở tỉnh Yên Bái, mình quen l.úc lên nhà chị g.ái chơi rồi nó rủ về nhà, ngủ với nhau được một lần. Nó cứ đòi lấy mình nhưng do Co.vid kh.ông về đây để l.àm đ.ám c.ưới được. Có lần nó gọi điện, mình kể là đang đi hát (vì kh.ông biết chữ nên Múi hát theo kiểu thuộc lời) cùng bạn dưới thị trấn nên nó ghen, bỏ đi lấy vợ rồi.
Chồng thứ năm tên là Th ở th.ôn Bình Chương mình kh.ông biết ở xã nào, đi phát nương thuê, rủ về ở trên lán nương 1 tháng rồi nó đòi lấy. Bố mình cũng đồng ý nhưng chồng thứ ba kh.ông cho ly h.ôn mà đòi phải góp 100 tr.iệu l.úc l.àm nhà, sắm đồ thì mới đồng ý. Nhà kh.ông được ở, đất rừng kh.ông được chia, con kh.ông được một đứa thì sao mình phải trả, mà mình lấy đâu ra t.iền? Giờ thằng Th cũng kh.ông muốn lấy mình nữa.
Ngôi nhà trình tường mà bố con Múi đang ở. Ảnh: Dương Đình Tường.
Chồng thứ sáu gọi thế cũng được mà kh.ông cũng được. Nó tên là V ở xã Đồng Thắng, l.úc mình đang ở nhà Th (chồng thứ năm), nó l.àm quen, rủ về nhà ở chung mấy ngày, ăn cùng nhau nhưng kh.ông ngủ cùng nhau. L.úc đầu nó bảo lấy nhưng sau lại kh.ông lấy mình nữa…”.
Chúng tôi đang ngồi nói chuyện thì có một cuộc gọi đến, Múi cười ngượng nghịu bảo: “Giờ mình đang có người yêu ở huyện Lục Nam tỉnh Bắc Giang. Quen nhau qua zalo được 20 ngày, gọi điện thoại vài lần, mấy hô.m nữa thì nó lên đây để gặp m.ặt và cưới”. Rồi chị bắt máy, hỏi người yêu rằng: “Anh ơi, có nhà b.áo dưới Hà Nội đang hỏi chuyện em, thế anh họ gì, tên gì ấy nhỉ?”. Sau khi có tiếng trả lời, tôi lại nghe chàng trai kia hỏi vọng: “Thế còn em, họ gì, tên gì nhỉ?”.
Hô.m nay sóng 4G khỏe chứ những khi kém, Múi phải chạy lên tận đ.ỉnh đồi hay bắc thang lên cả mái nhà để “hứng”.
“Nhà mình kh.ông có gì ăn, người ta bảo là có nhiều đồi, nhiều ruộng, cứ xuống nhà anh kh.ông thiếu gạo ăn, kh.ông thiếu t.iền tiêu nhưng chỉ l.ừa mình thôi”, lời của Múi.
“Người ta cứ bảo lấy mình thực sự”. Ảnh: Dương Đình Tường.
Tôi kh.ông đi theo sau lưng nó mà biết rõ s.ố chồng
Theo phong tục của người Dao, một phụ nữ được gọi là có chồng khi được cúng ma ở nhà chàng trai dù có thể chưa cưới. Đ.ám c.ưới ngày xưa t.ốn rất nhiều thịt, lợn 5, 6, 7 con, gà 10 con, rượu 60-80 lít, gạo 60 – 80kg, đời bố mẹ t.ổ ch.ức có khi đời con chưa trả hết nợ. Đó chỉ là chồng đầu, những chồng sau thì kh.ông cần rượu thịt gì cả mà chỉ cúng ma cho tổ tiên biết. Khi người phụ nữ đó ch:ết kh.ông được những chồng trước cúng mà chỉ có chồng đang ở cùng cúng…
Chị Lý Thị Lan – trưởng bản Him Đăm giai đoạn năm 2017 – 2020 bảo Hoàng Ủng Múi là em họ bên nhà chồng, có cho mình một đứa con l.àm cháu nuôi đặt tên là Vòng Kim Hình (6 tuổi) vì l.úc đó con dâu chưa đ.ẻ được trai: “Tôi hay trêu “Bà nhặt mày ở đồi th.ông về” nên gặp ai nó cũng bảo: “Bà nhặt tao ở đồi th.ông về”. Mẹ nó đã 6 lần lấy chồng, ngoài ra còn có thể có một s.ố người nữa tôi kh.ông đi theo sau mà biết rõ dược…
Chị Lan đang bế đứa cháu nuôi và đùm bọc, thuê cả đứa con của chị Nải l.àm giúp việc nương rẫy. Ảnh: Dương Đình Tường.
Tr.iệu Thị Nải 7 lần lấy chồng là nhiều nhất bản nhưng giờ nó đã già rồi, kh.ông lấy thêm ai được còn Múi đang trẻ, kh.ông biết sẽ còn lấy thêm bao nhiêu lần chồng nữa”.
Nải năm nay khoảng 60 tuổi, gốc người ở xã Ái Quốc huyện L.ộc Bình cùng tỉnh Lạng S.ơn, do lấy anh họ của chồng nên chị Lan gọi là chị dâu: “Trước kia nó lấy bao nhiêu chồng tôi kh.ông rõ nhưng khi biết đến nay đã 7 lần. Anh họ của chồng tôi là Hoàng S.inh Thành đi l.àm thuê ở xã Ái Quốc gặp nó và lấy thì đã là chồng thứ tư. Anh ở rể luôn tại đó, có được hai người con, trong một lần đi uống rượu, say quá, lấy xe máy của một người nhưng kh.ông biết đi nên lao xuống ao ch:ết”.
Ngôi nhà đất của mẹ con chị Nải. Ảnh: Dương Đình Tường.
Lo hai đứa con còn nhỏ của anh họ chồng sẽ bị bán nên chị Lan mới đón cả ba mẹ con về nuôi. Ở khoảng hơn 1 năm Nải còn muốn lấy luôn chồng chị Lan: “Nửa đêm đang ngủ, nó bảo anh Hếnh (chồng chị Lan) có con chuột kéo cái bẫy vào gầm gi.ường của tao, mày bắt hộ đi. Nhưng thực ra kh.ông có con chuột nào cả mà nó chỉ g.iả vờ để cho anh đến ngủ cùng.
Về sau mẹ chồng tôi biết mới bảo: “Tao có con dâu rồi, kh.ông cho mày lấy con trai tao đâu”. Sợ nó lấy m.ất chồng nên tôi mới đuổi đi. Nó lên nhà bố chồng ở cùng mấy tháng, mẹ chồng cũng sợ con dâu lấy luôn chồng mình nên lại đuổi đi…”.
Hiện tại, nương kh.ông có, rừng kh.ông có, tóc đã bạc rồi mà chị Nải vẫn phải đi l.àm thuê xa nhà. Một đứa con chị đang đi l.àm thuê ở tận miền Trung còn thằng Hoàng Nho Phúc năm nay 19 tuổi thì l.àm thuê ngay tại nhà chị Lan, cơm nước chủ nuôi, l.àm buổi nào trả công theo buổi đó.
Dân tộc Dao nếu đ.ẻ con g.ái thường đặt tên đứa đầu là Múi, đứa hai là Nảy, đứa ba là Pham, đứa tư là Phẩy; nếu đ.ẻ con trai thì thằng đầu là A Tài, thằng hai là A Nhì, thằng ba là A Sam, thằng tư là A Xi. Bởi thế vào bản mà hỏi tên thì rất nhiều người trùng nên phải hỏi cả tuổi .
Nguồn : https://nongnghiep.vn/nhung-phu-nu-6-7-lan-lay-chong-o-hin-dam-d290853.html
